Vragen, vragen

De derde les in de korte serie van vier lessen van mijn favoriete docent ging over dit portret en ik vond het wederom heel erg interessant. 

Kijk wat een prachtig schilderij. Het is van Jan van Eijck en wordt meestal het Arnolfini portret genoemd. 

Dat het een dubbelportret is, dat staat vast en dan Jan van Eijck het maakte, ook. Dat laatste staat er namelijk op: Johannes de Eijck fuit hic, 1434. (fuit hic = was hier). Maar verder?

Ik probeer nu te vertellen waarom ik dit zo interessant vind en wat kunstgeschiedenis zo mooi maakt. 

Er was ooit een deskundige,  een kunsthistoricus,  genaamd Erwin Panovski (1892-1968), die dit werk én de middeleeuwen uitgebreid bestudeerde en met een aantal zeer, zeer logische verklaringen kwam. Een groot deel van de kunstwereld volgde jarenlang  die verklaringen. 

Panowski stelde bijvoorbeeld  dat het hier een huwelijksdocument betreft. 

De man met opgeheven hand, zweert trouw aan zijn vrouw. 

Je ziet in de spiegel  het echtpaar op de rug gezien en daarvoor de twee getuigen, waarvan van Eijck zelf er een zou zijn. 

Mét zijn handtekening op de muur: een huwelijkscontract vastgelegd in een schilderij.

. Nee hoor', zeggen anderen nu, 'men trouwde in de middeleeuwen letterlijk vóór de de kerk. Niet in zo'n kamer en men gaf elkaar de rechterhand'.  Dus anders dan op het portret.

Men dacht heel lang dat het Giovanni Arnolfini en zijn vrouw Gianna waren, maar nog niet zo heel lang geleden ontdekte men dat die twee pas trouwden in 1447 , toen van Eijck al dood was. Dus nu denkt men dat het of een neef zou kunnen zijn, ook een Arnolfini met zijn vrouw, of dat het hier de eerste vrouw betreft van Giovanni. 

Wat je naast het bruidspaar ziet in die kamer, zijn normale voorwerpen en zaken, voor die tijd.  Maar, al zijn ze nog zo gewoon, ze hebben een tweede laag, ze zijn symbolen. 

Het bed is bijvoorbeeld een overduidelijk symbool voor een huwelijk. 

Zou je denken, tot je weet dat het bed ook gezien kan worden als een plaats om op te zitten. Er stonden vaak bedden in ontvangkamers,  echt bedoeld als zitplaats

De vrouw is zwanger zou je zeggen en dus was het huwelijk een moetje,  maar voor hetzelfde geld is dat niet waar en tilt ze haar rok op om de stof te laten bewonderen. De dure stof en de grote hoeveelheid. Ze toonde haar rijkdom.

Er zijn trouwens meerdere schilderijen van heiligen met net zo'n bolle buik en die heiligen waren toch echt niet zwanger. 

De sinaasappelen bijvoorbeeld,  waren toen erg duur en kunnen dus een symbool zijn voor de rijkdom van het stel. Maar ze kunnen ook wijzen op vruchtbaarheid.

Die schoenen dan, dat zijn trippen en die werden in de middeleeuwen gebruikt als een soort overschoenen, vanwege de smerige straten. Maar men kon er ook best binnen op lopen. Het kan ook zijn dat de betekenis is dat er zich hier iets heiligs afspeelt. Omdat God ooit tegen Mozes zei: Verwijder uw schoeisel, u betreedt heilige grond. 

En tot slot het hondje. Prachtig geschilderd. De hond als symbool van trouw? Maar het kan best zijn dat het een doodgewoon schoothondje is, niet meer en niet minder. 

Nou dat dus allemaal. Dat vind ik zo leuk. Ik weet heel zeker dat ik dit schilderij gezien heb. Het hangt in de National Gallery in London. Ik weet ook zeker dat ik het mooi vond, een prachtig schilderij uit 1434. En dat was het. 

Ik heb ook niet gedacht, kom, daar wil ik nou eens wat meer over weten. Terwijl toch... 

Maar ja, er is zo veel!

Ik weet ook zeker dat als ik ooit weer naar London kan, dat ik dan nogmaals op dit schilderij af ren!