Planetarium

 Ja en dan nog datgene waar we voor naar Franeker gingen: Het Eise Eisinga Planetarium. Ik was er vaker, maar vroeger werd er in mijn herinnering niet zo veel verteld. Ik vond het toen prachtig en nu nog steeds, maar door alle informatie werd het nu nog mooier.

Wat ik bijvoorbeeld helemaal niet wist was dat de mensen in Eisinga's omgeving, bang gemaakt door een dominee, vreesden dat de planeten op elkaar zouden botsen, waardoor de wereld zou vergaan. Die dominee had een boekje geschreven met een voorspelling over die ramp en meldde dat ook vanaf de kansel. 

Maar Eise Eisinga wist dat dat niet mogelijk was. Hij had zich al jaren verdiept in aarde, zon, maan en sterren. Hij wilde de mensen gerust stellen, laten zien hoe zich de sterren verhouden en daartoe bouwde hij zijn planetarium. Gewoon in zijn huis, met goedvinden van zijn vrouw. 

Met een heel groot (en ingewikkeld) raderwerk zodat alles kan bewegen. Hij had alleen niet gedacht dat hij er zeven jaar over zou doen. Van 1774 tot 1781.

Wonderbaarlijk is het wat je allemaal kunt zien daar. En alles klopt. Je ziet bijvoorbeeld de schijngestalten van de maan, de opkomst van de zon, de omloopsnelheid van de planeten, de tekens van de dierenriem, de dag van de week en nog heel veel meer. De planeten zijn bollen en hangen.  Het is ongelooflijk. 

En dan ook nog dat raderwerk, 60 houten hoepels en 6000 met de hand gesmede spijkers,  aangedreven door een slingerklok met een gewicht, dat door de bedstee ging. 

En het was niet eens zijn beroep. Eise Eisinga was de zoon van een wolkammer en werd zelf ook wolkammer. Een hele succesvolle zelfs. Hij handelde o.a.  met Amerika. 

Wat hij allemaal leerde, opschreef en maakte, dat deed hij in zijn vrije tijd. Zelfstudie. 

Eisinga is opgenomen in de Canon van Nederland en dat lijkt me zeer terecht!