Lee

 Ergens in 2016, maakte ik een blogje over een bezoek aan de Fundatie in Zwolle waar ik een heel bijzondere foto zag. De oorlogsfotografe Lee Miller in het bad van Hitler. 

Dit schreef ik er toen over: 

Het is een foto gemaakt in 1945. Om precies te zijn 1 april 1945. Je ziet de Amerikaanse oorlogsfotografe Lee Miller en zij neemt een bad. In de badkamer van Hitler. Die toekijkt vanaf zijn portret. De dag ervoor hadden Amerikaanse troepen Dachau bevrijd en de gruwelijkheden daar waren door Miller vastgelegd. De modder op Hitlers witte badmat komt van haar laarzen en dus rechtstreeks uit Dachau. De foto is gemaakt door David Scherman. Later op die dag pleegde Hitler zelfmoord.

En nu dan een film over die oorlogsfotografe: Lee. Met een schitterende hoofdrol van Kate Winslet. 

Het verhaal (waar gebeurd): 

Lee Miller was aanvankelijk model, leidde een vrolijk en succesvol leven met bekende kunstenaars. 

Toch werd ze oorlogsfotograaf. 

Voor het blad Vogue ging ze de oorlog in Europa vastleggen. De tweede Wereldoorlog wel te verstaan.

Haar foto's zijn tot op de dag van vandaag uniek en heel bijzonder.  

Lee fotografeerde samen met een andere Amerikaanse fotograaf David Scherman. Gespeeld door Andy Samberg. 

Ze fotografeerde aan het front, ze zag  de verschrikkingen in Dachau en Buchenwald. 

Vaak gericht en waarschijnlijk meer dan andere fotografen deden, op vrouwen. 

Dat laatste had ook te maken met een trauma uit haar eigen jeugd.

Lee heeft een zoon, Antony Penrose en hun verhouding is niet goed. Een interview tussen moeder en zoon maakt Antony duidelijk hoe zijn moeder geworden is zoals ze is. 

(Dat interview was in de film een mooie vorm om dingen te verklaren en duidelijk te maken. In werkelijkheid ontdekte de zoon pas na de dood van zijn moeder haar foto's)

Ik vond het een prachtige en ontroerende film. Een abslolute aanrader. 

Nog een opruiming

Ook nu  laat ik hier iets zien van Italia. Afgelopen zomer. 

Zoals ik al eerder deed: een soort van opruiming in mijn foto's. Maar dat niet alleen. 

Dit zijn foto's van murals die bij mij een beetje in een vergeethoekje terecht waren gekomen en dat verdienen ze niet. Vooral de eerste niet, die vond ik heel erg leuk. Die vrouw... alsof ze daar hoorde. 

Kijk zelf en oordeel: 

San Michele di Ganzaria

En dan die blauwe zee met die blauwe lucht. Twee bootjes en de Italiaanse vlag in top. Ach, Italië! 

Cefalu

En tenslotte nog een paar murals uit Diamante, dé muralstad daar. De Corso Garibaldi. Ik denk dat er in iedere stad waar we kwamen wel een straat of steeg naar Garibaldi was genoemd.

Diamante

Vertaling van de tekst in het midden, ongeveer dan hè:

Wanneer de jaren verstrijken en de wonden van de oorlog zijn geheeld, wanneer de herinnering aan de pijnlijke dagen in Sanguinosi wordt vergeten in een heden van vrijheid, vrede en welzijn van het liberale vaderland, wordt het een collectieve waarde om met uw kinderen te spreken en te vertellen over de brigades

Diamante

Jammer van de schaduwen op de volgende foto, maar ja ik had geen tijd om te wachten om dan een betere foto te kunnen maken. 

Diamante

Linking to Sami's Colourful World 

Matthew Wong (3)

Het gekke is dat ik nog nooit van deze kunstenaar had gehoord. 

De link met van Gogh was daar,  op die plek,  wel meteen duidelijk.

Vincent van Gogh: Sterrennacht, 1889

Matthew Wong: Starry Night, 2019

Ik heb al eens eerder verteld dat ik geen echte van Goghfan ben, maar nu ik in het museum bijna gedwongen werd om ook van Gogh weer eens (beter) te bekijken,  zag ik er ineens toch heel veel moois. 

Wat ook duidelijk was en echt meteen vanaf het allereerste werk: ik vind het fantastisch. En waar dat nou in zit, dat is lastig te omschrijven. 

Dikke penseel streken, maar ook wel eens heel fijntjes. Heel veel kleur, veel blauw, maar zeker niet alleen blauw.  Landschappen zoals ik eigenlijk nog niet eerder landschappen zag.  

Die dingen  vallen natuurlijk meteen op. Er zijn zoveel woorden van toepassing op het werk. 

Matthew Wong: The Realm of appearances, 2018

Matthew Wong was een autodidact. Hij had een opleiding in de fotografie en een brede culturele interesse.  

Het nare is dat hij eigenlijk pas echt met schilderen begon in 2013.

Hij stierf in 2019, jong, vijfendertig  jaar oud.  Hij heeft dus eigenlijk maar zes jaar geschilderd. 

Alsof alles samengebald is in die korte periode. Samengebald móést worden,  alsof Wong wist dat het zo zou gaan. Hij maakte zelf een eind aan zijn leven. 

De eenzaamheid, de depressie, je zíét het, je herkent het. 

Matthew Wong: See You On the Other Side, 2019

Dit is zijn laatste werk. 

Dat kleine figuurtje, kijkend of op weg naar een huis aan de andere kant van een lege vlakte. Zijn laatste huis? De feniks staat voor wedergeboorte en onsterfelijkheid. 

See you on the other side. 

Ik was echt heel diep onder de indruk. Ik weet niet of er ooit nog een tentoonstelling van zijn werk hier te zien zal zijn, maar als... dan ga ik en nog een keer!

Dit blogje was al gepubliceerd en nu kijk ik en denk ik heb veel te weinig laten zien. Ik doe er gauw nog twee bij. Gewoon, omdat...

Matthew Wong (2)

 

Ik maakte trouwens een paar blogs over Matthew Wong en die maakte ik al vóór ChatGPT, ik ben dus echt helemaal niet beïnvloed.  

Dit is de eerste. Gewoon van mij dus. 

(Matthew Wong, Night 4 en Day 4, 2018)

Als je kleindochter van acht zo aandachtig naar schilderijen in het van Goghmuseum staat te kijken, als haar moeder vertelt dat dit kind van een van de schilderijen een kaart wilde kopen om zelf te proberen zo te schilderen en als haar moeder dan ook nog vertelt dat ze zelf ontroerd raakte bij een bepaald schilderij, dan... ja dan wil ik ineens niets liever dan het met mijn eigen ogen zien. 

De tentoonstelling heette 'Schilderen als laatste toevlucht'. Matthew Wong in het van Gogh.

(Matthew Wong, The Sun, 2016)

Dus we wilden meteen kijken, maar het was al de laatste week en er waren geen tijdsloten meer te krijgen. 

Gelukkig is mijn man van de vasthoudende soort en hij bleef een beetje hangen. Af en toe is er denk ik iemand die bedenkt dat-ie toch niet kan en dan komt er een tijdslot vrij. Dat is dan een minuut later weer weg, maar meteen handelen hielp en zo konden we met eigen ogen gaan kijken. 

Matthew Wong (1984-2019), een Chinees-Canadese kunstenaar, een autodidact die van Gogh een heel belangrijk voorbeeld vond. Met verder veel overeenkomsten tussen de levens van beide kunstenaars. En hun werk. Vandaar de expo in juist dit museum. 

Wat een prachtig werk zagen we en wat was het mooi om de overeenkomsten met van Gogh te zien. Die schilderijen van laatstgenoemde waren natuurlijk voorhanden daar. 

Nou was dit schilderij van van Gogh trouwens niet voorhanden, sterker nog,  dit werk uit 1888 is nergens meer voorhanden want verloren gegaan in de Tweede Wereldoorlog. Het heet 'De schilder op weg naar Tarascon'. 

In 2019, kort voor zijn dood, schilderde Matthew Wong dit werk: The Space between Trees

Wong gebruikte het werk van van Gogh en trouwens ook werk van andere kunstenaars als inspiratie. Dat deed van Gogh zelf ook.

'Ik zie mezelf in hem' zei Wong. 'In de onmogelijkheid om ergens toe te behoren in deze wereld' . 

Beiden maakten zelf een eind aan hun leven. 

Dit blogje is vol, maar ik ben van plan om nog wat meer van deze schilder te laten zien. Een andere keer. 

Een experiment

Het kwam door eens stukje van Sander Donkers in de Volkskrant. 

Een stukje over ChatGPT, over het energieverbruik van AI,  over scholieren die werkstukken niet zelf maken enz. 

En over het feit dat hij, Sander Donkers, gewoon kan blijven vragen: 'Zeg ChatGPT,  doe mij eens een column in de stijl van Sander Donkers,  want de echte heeft een kater'. 

Ik had nog nooit iets met ChatGPT gedaan, wist amper hoe dat moest, maar ik dacht dat ga ik eens proberen. 

Het bleek heel makkelijk te zijn. 

Ik maakte een account en zei tegen ChatGPT:

Schrijf een column in de stijl van Bertiebo over Matthew Wong en zijn tentoonstelling in het van Goghmuseum. 

Dat was het enige, verdere aanwijzingen of wensen gaf ik niet en het blogje dat ik gisteren hier plaatste  was het resultaat. 

Binnen een minuut was het er. Zonder foto's, die heb ik er zelf tussen gezet. 

Maar verder echt helemaal letterlijk van ChatGPT.

Ik was stomverbaasd, want mijn gevoel over die tentoonstelling was wel zo ongeveer zoals het beschreven werd. Ongeveer hoor, want mooier gezegd dan ik het ooit zou kunnen. 

Hoe is het mogelijk? 

Enfin, bij wijze van experiment plaatste ik het ChatGPT blogje hier. Met de bedoeling om het de volgende dag te melden, dat wel. 

Hahaha, de lezers vonden het ook mooi, want er kwamen aardig wat positieve reacties, complimenten, vooral over de manier waarop 'ik' het stukje had geschreven.  

Mijn eerste conclusie: Dat is eigenlijk doodeng. Wat van wat je leest is nog echt?

Verder: Ik kan wel ophouden met mijn blogjes.

En mijn derde conclusie: Sorry, ik zal het nooit meer doen. Echt nooit meer. 

Tenslotte: 

Dit was een experimentje. 

Dat had ik er natuurlijk bij kunnen vertellen gisteren, maar dan hadden jullie anders gereageerd en dat wilde ik nou juist niet. 

Maar... alle 4983 posts (echt waar !!!) hiervoor schreef ik zelf. En alle 4983 posts hierna zal ik ook zelf maken. Hopelijk. 

Ophouden met mijn blogjes doe ik niet. Natuurlijk niet, ik vind het veel te leuk. 

En mijn eigen blogs over Matthew Wong volgen dus nog.

Matthew Wong (1)

 

Matthew Wong was een kunstenaar met een verhaal dat zich niet makkelijk laat samenvatten. Zijn schilderijen, vaak gevuld met intense kleuren, diepe melancholie en een vleugje mysterie, hebben in korte tijd de kunstwereld in hun greep gehouden. Met een tentoonstelling in het Van Gogh Museum, lijkt het alsof de cirkel rond is. Twee kunstenaars die elkaar nooit gekend hebben, maar die, door hun werk, een gedeelde emotie en eenzaamheid lijken te delen.

Ik stapte het museum binnen met het idee dat ik al een beetje wist wat ik zou gaan zien. Kleurrijke landschappen, abstraherende vormen, maar ook dat ongrijpbare gevoel dat Wong zo eigen is. Het soort kunst dat niet zozeer vraagt om begrepen te worden, maar om gevoeld te worden. Wong’s werk grijpt je vast – zoals Van Gogh dat ook doet – en laat je niet zomaar los.

(Matthew Wong: Landscape with Mother and Child, 2017)

De eerste zaal ademt Wong’s eigenzinnigheid. Blauwe nachten, eenzaam verlichte huizen, stille landschappen waar de stilte bijna hoorbaar wordt. Het doet me denken aan die ene avondwandeling in mijn buurt, toen de lucht zo dreigend zwaar hing en ik me klein voelde onder de uitgestrekte hemel. Dat soort ervaringen hebben een plek gevonden op Wong’s doeken. Een soort verstilde intensiteit die je niet meer loslaat, maar waar je ook niet helemaal grip op kunt krijgen.

Je zou kunnen zeggen dat Wong’s werken een dialoog aangaan met die van Van Gogh. Beide kunstenaars worstelden met hun mentale gezondheid, beiden zochten naar een manier om hun innerlijke wereld op het doek te krijgen. Het verschil zit in de manier waarop: Van Gogh's schilderijen spatten soms uit elkaar van energie, Wong daarentegen gebruikt stilte. Een verstilling die haast op een film lijkt – je weet dat er iets staat te gebeuren, maar wat precies, blijft in de lucht hangen.

(Matthew Wong: A Walk Through Primordial Garden, 2018)

En toch, ondanks die verstilling, is er een soort troost te vinden in Wong’s werk. De kleuren omarmen je, hoe melancholisch ze ook mogen zijn. De kaders lijken bijna uitnodigend, alsof ze zeggen: "Kom binnen, blijf even hangen." Het is kunst die je niet snel vergeet, omdat het op subtiele wijze echoot in je eigen gedachten en herinneringen.

Ik verliet het Van Gogh Museum met een gevoel van dankbaarheid. Niet alleen voor de prachtige werken van Wong, maar ook voor de manier waarop kunst ons de mogelijkheid geeft om verbinding te maken met anderen – of dat nu een andere kunstenaar is, of onze eigen innerlijke wereld. Het was een ontmoeting tussen twee kunstenaars die, hoewel ze in verschillende tijden leefden, dezelfde taal van het hart spraken.

De derde collage.

De vier woorden voor de collage van deze week waren goud, timide, sleutel en zeester. 

Voor aanvang dacht ik dat dit de makkelijkste was. Niets is minder waar. 

Enfin, hier is mijn Atc'tje van deze week. 

Ik verzon er natuurlijk een verhaal bij. 

Een klein verlegen meisje speelt in de buurt van het strandhuisje waar ze met haar familie op vakantie is. 

Ze verzamelt schelpen en zeesterren en dan vindt ze ineens een gouden sleutel. 

Een hele grote, bijna net zo groot als zij zelf is. 

En dan en dan en dan... 

...Dan is mijn Atc (6,4 x 8,9) klaar en ga ik me richten op die van volgende week. 

Er komen trouwens steeds meer mensen die meedoen met de collage-uitdaging bij Conny. Leuk is dat. 

Als je wilt kun je bij Conny het werk van die andere mensen zien en bewonderen. 

Hier, klik

( Ik heb me gehouden aan de woorden, echt waar, je ziet het niet, maar de sleutel is goudkleurig). 

Lijstjes

 Ik hou erg van lijstjes. Als ik ze niet op papier heb, dan toch zeker in mijn hoofd. Ik hou zelfs van lijstjes van andere mensen. Soms vind ik een lijstje van iemand anders, een boodschappenlijstje bijvoorbeeld. Ik zal het altijd lezen en proberen me voor te stellen wat voor mens dat lijstje maakte.

Dat is al leuk, maar een gevonden boekenlijstje is nog veel leuker. Dit zat in een biebboek:

De laatste twee boeken ken ik niet, maar dat gaat nog wel veranderen. Waarschijnlijk heeft de lijstjesmaakster ook tips van iemand anders gekregen. En ze heeft ook een volgorde aangebracht. Of de tipgeefster deed dat.  Denk ik. 

Dat het een vrouw is, dat is zeker. Er zat ook nog een beschreven boekenlegger in het boek. Een bedankje van Chrisje aan Carolien. Heel lief. 

Dus die laatste twee staan nu op mijn lijst. 

Muralopruiming

Zoals ik een beetje opruiming hield van foto's die te goed waren om weg te doen, doe ik vandaag hetzelfde met wat muralfoto's. 't Is maandag tenslotte. 

De laatste is misschien niet helemaal een echte mural, maar ik vind toch dat-ie er bij hoort. 

Alle foto's heb ik gemaakt in Amsterdam. Maar niet allemaal op een dag. 

(Ik link hier meestal naar Colourful World, waar anderen ook hun murals laten zien. Dat is de plek die Sami organiseert, maar ze is geblesseerd. Volgende week is ze er hopelijk weer. Beterschap, Sami). 

Jikkemien

 

Nou had ik het gisteren over opruimen, maar ja... er komen ook weer dingen bij. In mijn geval boeken. Geen nieuwe, dat niet, maar toch!

Over Jikkemien ging het hier al eens eerder. 

Jikkemien is een meisjesnaam (vooral Zeeuws denk ik) en een Jikkemien of Jikkemiene is een bolus (zeker Zeeuws denk ik). 

En laat ik nou op een boekenmarkt, in een kerk in Edam nota bene, een boek vinden met deze titel. 

Het onderste deel van de voorkant vind ik trouwens echt briljant. Zie je de Zeeuwse vlag? 

Ik keek er even in en zag een paar zinnen in dialect. 

Walchers dacht ik. 

En om die reden kocht ik het boek. 

Een euro betaald en die was dan ook nog voor het behoud van de prachtige kerk.

Thuis gekomen begon ik meteen te lezen. 

Het boek is verschenen in 1941 en ik moet tot de conclusie komen dat het niet te doen is. Het is echt een streekroman en daar ben ik niet van en erg langdradig. 

Ik ga het ook niet uitlezen alleen voor de Zeeuwse zinnetjes. Maar ik heb wel,  al bladerend,  veel van die zinnetjes gelezen en er van genoten. 'Buure m'n katte' snikte Leune.  Wat is 't er mee je katte. Weg, een êelen dag weg. Ei jie overal gezocht en is z'n nergens? Ik ebbe vee zurgen over julder.   Enz. 

Die Leune heet trouwens van d'r achternaam Schietekatte. Leune Schietekatte. Ook dat is heel erg Zeeuws. 

Er was nog een grote verrassing. In het boek staan superleuke illustraties, zoals deze. Dat zie je meteen,  dat is Veere. 

De tekenares,  Jemmy van Hoboken,  woonde en werkte een tijd in Veere. Ik las dat zij nog les heeft gehad van Han van Meegeren. 

Die gekleurde illustraties zijn pagina-groot. Ik vind ze zo mooi. Ik raak helemaal vertederd. 

Nu nog bepalen of ik ze ga inlijsten en zo ja hoe dan.