woensdag 30 juli 2025

Over school-idyllen, maar geen idylle


School-idyllen. Geschreven door Top Naeff.  Een heel oud meisjesboek. Waarschijnlijk het allereerste meisjeboek.
Het verscheen voor het eerst in 1900; zo'n vijfenzestig jaar later las ik het voor het eerst. Maar zeker niet voor het laatst.  
En ik huilde dikke tranen over het treurige en oneerlijke einde. 

Jet van Marle is de hoofdpersoon. Zij heeft geen ouders meer en ze woont in bij een strenge oom en tante. Haar enige broer woont niet in Nederland
Ze gaat naar school natuurlijk en ze heeft vriendinnen. Een hele groep. Een hechte groep ook ondanks de verschillen. 
(Ik kan die vriendinnen zo oplepelen,  zonder even in het boek te kijken. Dat waren Maud, Jeanne, Noes en Lien) 
Ze houden met elkaar 'krans', een vriendinnenbijeenkomst. 
Ze halen kattenkwaad uit, zijn ondeugend (wordt dat woord nog gebruikt?), brutaal, haten hun juffen en eten taartjes. 
Jet is de vrolijkste van allemaal. Tot ze weer thuis is. Dan valt haar leven erg tegen met die kille oom en tante. 
Jet heeft een mooie stem en uiteindelijk mag ze op zangles. En ze mag zingen op een feestavond. 
Maar ja,  slecht gedrag, slechte cijfers: Jet blijft zitten. Ze krijgt straf en mag niet naar die feestavond.  Ook verdrietig: Maud gaat weg,  die moet naar kostschool. Allemaal erg naar en het ergste moet nog komen. 
Jet wordt ziek, ernstig ziek. Er moet gewaakt worden. 
De krans komt nog één keer bij elkaar, bij Jet.  
En dan, ik zit zelfs nu nog te slikken, dan overlijdt Jet. 
't Was juist op haar zeventiende verjaardag.

Enfin, je snapt dat toen ik zag dat er tijdens de boekenmarkt in de bibliotheek van Dordrecht,  een expositie was, gewijd aan School-idyllen, toen rénde ik er bijna op af. 
Het begon veelbelovend met dit portret, maar dat was het. 


Top Naeff (1878-1953) was een Dordtse en heeft veel geschreven. Ik las nog wel meer van haar werk, maar dat kon me nooit zo boeien als School-idyllen. 
Alle boeken van Top Naeff lagen er en van School-idyllen de verschillende drukken, zoals je hier boven ziet. 
Nou en dat was het. Oh ja en nog twee A4-tjes met een tijdlijn van het leven van de schrijfster. 
Zelden zo'n slechte expositie gezien. Nooit eigenlijk. Doe het dan niet, zou ik denken. 
Als ik deze aankondiging nou thuis had gezien, zou ik er naar toe gegaan zijn. Zonder twijfel en wat had ik er dan de pest in gehad. 
Nu maakte het niet uit. We waren er toch en er was genoeg leuks die dag. Maar die expositie...echt heel jammer. 

20 opmerkingen:

  1. Dat valt dan toch even tegen. inderdaad jammer.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Onbegrijpelijk eigenlijk voor een dergelijk museum!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Emie: nou ja, het was geen museum, het was de bibliotheek

      Verwijderen
  3. Jammer dat het een beetje tegen viel. Ook een bibliotheek zou daar wel wat meer uit kunnen halen lijkt mij

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Gemiste kans, heel jammer.
    Grt, Kitty

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Moet het ooit gelezen hebben, maar kan het me niet meer herinneren. Jammer van de magere expo.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. mogge Bertiebo
    als ik lees over Jet en haar schooltijd , lijkt het een goede schrijfster , die dan toch zeker meer aandacht verdiend

    geniet de dag

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Heerlijk was dat vroeger, zulke boeken, al is in dit geval het einde wel héél treurig. Wat een rot oom en - tante :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Mooie herinneringen heb je aan het boek. Wel jammer dat de bieb er niet meer van gemaakt heeft.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Quite a life, I hope it was but fiction? Only 17.... Sorry the exhibition was that bad.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. hadden ze jou daar maar neergezet tussen die mooie exemplaren van “schoolydelle” van Top Naeff dan hadden de bezoekers nog heel wat opgestoken! ik heb indertijd veel boeken uit de serie “Joop ter Heul” gelezen!

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Wat jammer dat de tentoonstelling tegen viel, maar gelukkig dat je er niet speciaal naar toe gegaan was. Ik heb het boek nooit gelezen en dat ga ik nu ook maar niet meer doen. Ik moest aan Zomerzotheid denken, ging ook over een vriendinnengroepje, maar dat was wel wat vrolijker.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Top Naeff was een van de eersten die dergelijke meisjesboeken schreef. Het was een nieuw genre. En voor het eerst was er aandacht voor de meisjes tussen kind en volwassenheid. We zeggen nu pubers. Toen zeiden ze bakvissen. Heel veel schrijfsters zijn geïnspireerd door Top Naeff, zoals Cissy van Marxveldt die nog veel meer succes had met Joop ter Heul en een zomerzotheid. Het lijkt me dat er heel veel in de tentoonstelling had kunnen zitten hierover. Want waarom kwam dat genre meisjesboeken opeens op de markt. Het hield waarschijnlijk verband met het feit dat meisjes voor het eerst in de geschiedenis naar de middelbare school gingen. Nou ja, alleen in bepaalde kringen. Mijn oma, geboren in 1900, moest gewoon aan de slag op haar 14e. Maar Schoolidyllen heeft ze ook verslonden. Ik mocht haar oude boek lezen. Helaas heb ik het niet meer. Waarschijnlijk uit elkaar gevallen want generaties meisjes in onze familie hebben het gelezen. Net zoals Onder moeders vleugels en Op eigen wieken.

    Groetjes, Elly

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ik lees je teleurstelling, natuurlijk had je er graag heel veel over gelezen en gezien, maar dit mag de naam tentoonstelling niet dragen denk ik.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Jammer dat men in de bieb er niet meer van heeft gemaakt, had zéker wel gekund !

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Toevallig kwam ik deze blog tegen, met wat meer info over Top Naeff: http://teunisbunt.blogspot.com/2025/07/de-dochter-top-naeff.html
    Ik ben zelf Joop ter Heul aan het herlezen deze vakantie. Heerlijk...

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Leuk, dankjewel! Ik heb even gekeken, later nog wat uitgebreider. En nu wil ik Joop ook weer even, dat snap je!

    BeantwoordenVerwijderen