Salamander

Hier zie je een ets. Van Hercules Segers (1589/1590-1633-1640) om precies te zijn. De titel is 'Tobias en de engel'. 

In de tentoonstelling in ons museum,  was een animatie gemaakt waarbij deze ets overvloeide in een ets van Rembrandt, getiteld 'De Vlucht naar Egypte'. 

Die animatie kan ik hier niet laten zien, maar ik kan wel de ets van Rembrandt hier plaatsen. Komt-ie:

Als je nou heel goed kijkt zie je dat het landschap, links op beide etsen,  hetzelfde is, precies hetzelfde. Segers' ets was er eerder en dus is de conclusie dat Rembrandt hier de etsplaat, de koperen etsplaat van Segers, heeft gebruikt om daar vervolgens zijn eigen draai aan te geven,  namelijk een geheel andere voorstelling. 

Dat was voor mij het eerste interessante. Dat je zo'n etsplaat dus kennelijk helemaal opnieuw kan bewerken. Ik had geen idee. 

Noem het recyclen, noem het photoshoppen, noem het wat je wilt, het is echt bijzonder. 

En daarna kwam er iets leuks. Je moet heel goed kijken, maar dan zie je dat op de ets van Rembrandt,  de vleugel van de engel van Segers nog steeds te zien is. Rechtsboven in dat geboomte. 

Per ongeluk, expres? We weten het niet. Ook niet waarom Rembrandt de etsplaat van iemand anders wilde gebruiken. Had hij haast, had hij geen zin?  Was het een slordigheidje? Was het in een arme periode? (Koper was duur.) 

Je ziet trouwens ook nog een stukje van het zwaard van de engel op de ets van Rembrandt. 

Toen ik dit verhaal vertelde aan een bezoeker zei die: Ik denk dat Rembrandt het expres heeft gedaan, expres de vleugel heeft laten zitten. Als symbool voor een beschermheilige voor Jozef en Maria. 

(ik denk dat niet, maar het was vlak voor de Kerst en ik vond het een mooie, lieve Kerstgedachte). 

Enfin, zondag was de laatste dag van de Rembrandt tentoonstelling  en zaterdag mijn laatste dag. De eigenaar van alle tweehonderd etsen, Jaap Mulders, was er zelf en gaf een rondleiding. Dat deed hij best vaak en als hij in de zaal was waar ik 'stond', luisterde ik natuurlijk mee. 

Deze laatste keer vertelde hij nog iets dat ik niet eerder had gehoord. 

Je moet nu even écht heel goed kijken want anders zie je het niet. Maar op het eerste plaatje, dat van Segers, zie je,  linksonder in de hoek,  een wit sliertje. Een takje denk ik. 

Als je nu op hetzelfde stukje van de ets van Rembrandt kijkt, is dat witte sliertje/takje, dus ook linksonder,  veranderd in een klein salamandertje. 

Zie je het? 

Rembrandt heeft hier even heel subtiel laten weten dat hij de ets van Segers heeft gebruikt. 

Want... een salamander staat voor transitie, voor verandering!