In memoriam

Dit stukje schreef ik in 2016. Klik

Ook in 2018 schreef ik er over. Een vervolg zou je kunnen zeggen: klik

Het ging over Susanne de Hoop-Cohen. Het ging over haar kleidochtertje Clairy de Hoop. Het ging over het Nationaal Holocaust monument. Je kon bijdragen aan dat monument door een naam te adopteren. 

Ik adopteerde de naam van Susanne en Mieke die er hier bij mij over las adopteerde de naam van Clairy, Claire. Mieke zei toen dat grootmoeder en kleindochter weer bij elkaar waren. 

Susanne en haar kleindochter Claire, beiden vermoord in Sobibor.

En nu, in 2021, schrijf ik er weer over. Want het monument  in Amsterdam is eindelijk klaar. Het werd kort geleden door de koning geopend.  

Waarom het zo schandalig lang heeft geduurd is voor mij echt niet te begrijpen. Waarom er steeds maar weer uitstel optrad, waarom er protesten waren, waarom de rechter moest beslissen... ik snap het niet. 

En helemaal niet nu ik het monument heb gezien in het echt. Afgelopen zondag. 

Want het is prachtig, zeer indrukwekkend en ontroerend mooi. Een fantastisch ontwerp van Daniël Libeskind. 

Een monument dat er zonder de niet aflatende ijver en toewijding van Jacques Grishaver nooit zou zijn gekomen vrees ik. 

Een belangrijk monument ook.

Mijn foto's doen op geen enkele wijze recht aan het monument. 

Je loopt door een soort doolhof van stenen. Iedere steen met de naam van een slachtoffer van de Holocaust. Rijen en rijen vol. 

Het is er rustig, je ziet de weerspiegeling. Die steeds zal veranderen afhankelijk van het tijdstip en het weer.  

En telkens, telkens weer die stenen. Met de namen van Joden, Sinti en Roma. 102.000 namen.

Honderdtweeduizend mensen die nooit een graf kregen. . 

Als je de bovenkant van die muren zou kunnen zien, zou je zien dat het letters zijn,  letters die samen de woorden  Le'Zecher vormen, In Memoriam.

Er is ook nog een namenwand met 'lege stenen', ter nagedachtenis aan onbekende slachtoffers of om namen op te zetten die in de loop der tijd nog aan het licht zullen komen. 

Ik ging natuurlijk op zoek naar de stenen voor Susanne en voor Claire. De namen staan op alfabet, dus al lopend, vonden we het vrij makkelijk.

 

In deze hoek vond ik hun stenen. 

Als je goed kijkt zie je op de voorgrond witte steentjes liggen. Dat is een oeroude Joodse traditie. Als je een graf bezoekt leg je er een steentje. 

En kijk, onderaan het rijtje van Susanne lag nog geen steen. Maar nu wel, nu wel. 

Onder de rij van Claire lagen wel een paar stenen. 

Maar ook daar heb ik een steentje bijgelegd. Een kleintje, Claire was acht jaar. 

Een monument om te herinneren, te rouwen en te herdenken. Om te bezinnen...